Theorieën, methoden en technieken

De polyvagaal theorie (PVT) gaat over de werking van het autonome zenuwstelsel en is ontwikkeld door Stephen W. Porges, een Amerikaanse psycholoog en neurowetenschapper. Deze theorie is belangrijk als we proberen te begrijpen wat trauma is en welke invloed het heeft op ons lichaam, denken voelen en gedrag. In de basis gaat de theorie over de manier waarop het autonome zenuwstelsel omgaat met (mogelijke) bedreigingen. Porges ontdekte dat het zenuwstelsel een voorspelbare manier van reageren heeft op gevaar. Deze reacties gaan buiten ons bewustzijn om en bepalen hoe wij ons voelen, hoe we denken en reageren.

Lees hier verder over de polyvagaaltheorie

Somatic Experiencing (SE) is een methode ontwikkeld door Dr. Peter A. Levine. SE is gestoeld op de observatie van dieren in het wild. Als je dieren in het wild observeert en ziet hoe zij met (overlevings) stress omgaan, dan herstellen zij hiervan door het lichaam te laten schudden en trillen. Wij mensen hebben deze biologische reactie op het herstellen van stress ook ingebouwd. Door de ontwikkeling van ons rationele brein, onderdrukken wij onze stressreacties echter. Hierdoor kan de stressreactie niet vrijkomen en ontwikkelen we allerlei klachten. SE werkt met lichaamssensaties. Allereerst richt het zich op het belichamen van hulpbronnen: alles wat ons een gevoel van kalmte, welzijn en veiligheid geeft in het hier en nu. Door middel van penduleren en titratie kunnen we in veiligheid kleine stapjes stressreacties toelaten en ontladen. 

Leestip: De tijger ontwaakt, Peter A. Levine.

Je Innerlijk Kind is dat deel van jou dat heeft meegemaakt dat je jong bent geweest. Dit deel heeft invloed op wat je voelt en doet. In therapie is er veel aandacht voor je innerlijk kind en wat dit deel in jou heeft ervaren en gevoeld. Door hier in veiligheid, met erkenning en empathie aandacht voor te hebben, kun je meer gaan zorgen voor je eigen behoeften, zonder in beslag genomen te worden door automatische reacties. Deze reacties zijn namelijk gevormd toen je niet anders kon als kind: je moest overleven. Door te doorvoelen wat er onder de overlevingsreactie zit, wordt je vrijer en autonomer. Je komt meer bij het oorspronkelijke gevoel door je automatische reacties te observeren en aandacht te hebben voor je lichaamssensaties. Dit is een doorlopend proces wat tijd, aandacht, begrip en geduld vraagt. Therapie kan een hulpmiddel zijn om met je innerlijk kind in contact te komen en automatische reacties te doorbreken.

Leestip: Ongekende gevoelens, Jonice Webb.

De signalen van ons lichaam geven ons vaak belangrijke informatie. Focussen is een eenvoudige techniek om in contact te komen met wat je lichaam je wil vertellen. Focussen helpt om je emoties en gevoelens te (her)kennen en om in contact te komen met je intuïtie. Het werkt net als bij Somatic Experience met 'Felt Sense': dat wat er in je lichaam te voelen en te ervaren valt. Doordat de therapeut hier gerichte vragen over stelt, kun je hier goed mee in contact komen en tot verrassende inzichten komen.

Leestip: Focussen, de kracht van innerlijk luisteren, Erna de Bruijn.

In de loop van ons leven ontwikkelen we verschillende delen in onszelf. Deze delen ontstaan vaak om ons te beschermen tegen pijn, afwijzing of overweldiging. Op het moment dat iets te groot of te moeilijk voelt, vormt zich een deel dat ons probeert te helpen: een beschermingsdeel. Misschien is dat een innerlijke criticus die je waarschuwt om geen fouten te maken, of juist een deel dat zich terugtrekt om afwijzing te voorkomen. Elk deel heeft ooit een belangrijke functie gehad en draagt, hoe lastig het soms ook voelt, een positieve intentie in zich.

Als mens kunnen we daardoor ook tegenstrijdige gevoelens en gedachten ervaren. Een deel van ons wil bijvoorbeeld verandering en groei, terwijl een ander deel vasthoudt aan het vertrouwde uit angst voor het onbekende. We hebben misschien een speels kind in ons, een verantwoordelijk ouderdeel, een deel dat ontspanning zoekt en een ander dat streng en controlerend is.

Delenwerk helpt je om deze innerlijke dynamiek te herkennen en begrijpen. Door middel van ervaringsgerichte oefeningen leer je de verschillende delen in jezelf beter kennen. Je ontdekt dat elk deel gezien en gehoord wil worden. Niet om je tegen te werken, maar om je te helpen op zijn eigen manier.

Wanneer je deze delen met mildheid kunt benaderen en hun intenties leert begrijpen, ontstaat er meer innerlijke rust en samenhang. Vanuit die rust kun je keuzes maken die werkelijk bij jou passen, gedragen door vertrouwen in wie je in essentie bent.

Leestip: Alle delen welkom, Richard Schwartz.

De meeste lichaamsgerichte oefeningen zijn goed toepasbaar als je in een stoel zit, maar het kan ook fijn zijn om te liggen. Bijvoorbeeld bij een sessie waarin de ademhaling centraal staat. In dat geval kan ik de massagetafel neerzetten en kun je ervaren hoe het is om liggend in contact te komen met je lichaam. De ademhaling is een belangrijke ingang naar je autonome zenuwstelsel. Via de ademhaling kunnen we ons bewust worden van automatische overlevingspatronen en deze doorbreken. 

Leestip: Het nieuwe ademen, James Nestor.