Wanneer je lange tijd vooral gericht bent geweest op de ander, op het pleasen, aanpassen of vermijden van conflict, raak je het contact met jezelf gemakkelijk kwijt. Je weet misschien ergens nog wel wat je voelt of nodig hebt, maar je kunt er niet meer goed bij of durft er niet naar te handelen. Het zenuwstelsel speelt hierin een centrale rol: het probeert je te beschermen, maar doet dat vaak op automatische piloot, gebaseerd op oude ervaringen.
De sleutel tot heling ligt in het herkennen van die automatische patronen én het actief oefenen met het opnieuw contact maken met jezelf. Maar hoe doe je dat in de praktijk, als je jarenlang iets anders gewend bent? Hoe leer je luisteren naar jezelf, en wat is er nodig om relaties te bouwen waarin je jezelf niet opnieuw verliest?
In mijn vorige blog deelde ik zeven manieren waarop je jezelf kunt verliezen in een relatie en wat je zenuwstelsel daarmee te maken heeft. In dit blog neem ik je stap voor stap mee in dat proces. Je leest hoe je de weg naar binnen terugvindt, wat daarvoor nodig is op het niveau van je zenuwstelsel, en hoe je van daaruit bewuster en veiliger kunt verbinden met anderen. Dit blog is een vervolg en gaat over jezelf terugvinden en het opbouwen van gezonde, vervullende relaties.
1. Herken je triggers en patronen
Het eerste wat je kunt doen, is bewust worden van wanneer je jezelf verliest in oude, vertrouwde, maar ongezonde patronen. Wat zijn de momenten waarop je je aanpast of toegeeft aan de verwachtingen van anderen, ook al weet je dat het niet goed voor je is? Wanneer je merkt dat je in een situatie komt waarin je je ongemakkelijk voelt of een oude reactie naar boven komt (zoals het verlangen om goedkeuring te krijgen of je aan te passen), kun je even stilstaan en in jezelf voelen: Wat voel ik nu precies? Wat wil ik eigenlijk écht? Door je triggers te herkennen in plaats van meteen te reageren, doorbreek je het automatische patroon.
2. Leer technieken waarmee je jezelf kunt reguleren
Door het aanleren van technieken waarmee je meer veiligheid in je lichaam gaat voelen, kun je je zenuwstelsel trainen om meer in het moment en in contact met jezelf aanwezig zijn. Zo leer je te (h)erkennen wat je eigen behoeften zijn, eerst voor jezelf en later ook in contact met de ander. Je kunt beginnen met dagelijks in te checken bij jezelf en er een gewoonte van te maken om contact te maken met je eigen gevoelens, behoeften en emoties. Ook helpen ademhalingstechnieken of yogaoefeningen om meer veiligheid in jezelf te ervaren. In je lichaam komen maakt het makkelijker om je huidige emoties en verlangens te onderscheiden van oude overlevingsstrategieën. Je krijgt meer toegang tot je innerlijke wijsheid en kunt bewustere keuzes maken die beter voor je zijn.
3. Bewust kiezen voor ongemak
Het is heel normaal dat we soms terug willen naar wat vertrouwd voelt, ook al is het niet gezond. Vertrouwen op wat veilig voelt, is vaak een mechanisme dat onze hersenen gebruiken om angst en onzekerheid te vermijden. De sleutel is leren dat ongemak ook een signaal is van groei en zelfontwikkeling. Wanneer je je ongemakkelijk voelt, omdat je iets nieuws probeert (bijvoorbeeld je grenzen stellen of je eigen behoeften uiten), is dat een teken dat je iets belangrijks voor jezelf aan het doen bent. Door ongemak te omarmen als een natuurlijk onderdeel van het proces van persoonlijke groei, kun je leren dat dit niet gevaarlijk is. Het betekent alleen dat je buiten je comfortzone treedt, wat juist de plek is waar ontwikkeling plaatsvindt.
- Leer je eigen gevoelens en emoties te valideren
Leer jezelf te erkennen en serieus te nemen, zelfs als dit betekent dat je tegen de verwachtingen van anderen ingaat. Het ontwikkelen van zelfbevestiging en het herkennen van deze reacties in je lichaam kan je helpen om authentiek te blijven. Dit doe je door je eigen gevoelens en emoties serieus te nemen en te weten dat die er niet voor niets zijn. Je kunt jezelf op deze manier heropvoeden. Door jezelf te bevestigen in wat jij voelt en ervaart, word je de ouder voor jezelf die je vroeger nodig had. Veel van onze relatiepatronen komen namelijk voort uit oude kindstukken die zich nog steeds laten horen. Door liefdevol contact te maken met je innerlijke kind (het deel dat zich vroeger afgewezen, eenzaam of ongezien voelde) geef je jezelf de troost en veiligheid die je toen nodig had. Zo kun je reageren vanuit volwassen bewustzijn, in plaats van oude pijn.
- Werk aan je zelfrespect
Je geeft jezelf een gevoel van zelfrespect door afspraken met jezelf te maken en je daaraan te houden. Werken aan je zelfrespect op het niveau van het zenuwstelsel betekent ook dat je jezelf vertrouwt leert raken met positieve interacties met anderen. Daarom is het belangrijk om veilige mensen in je omgeving te hebben die gezonde relaties voorleven. Je hoeft niet meer te blijven in dynamieken waarin je telkens jezelf verliest. Je mag kiezen voor relaties die je steunen in je proces, die je laten groeien in je autonomie én je kwetsbaarheid. Dat betekent ook: loslaten wat niet (meer) klopt, ook als dat pijn doet. Want in die ruimte groeit jouw ware verbinding met jezelf én de ander.
6. Versterk je grenzen
Daarnaast is het essentieel dat je je lichamelijke reacties gaat observeren. Wat is voor jou wel prettig in contact en wat niet? In kleine stapjes luisteren naar de signalen van je lichaam en grenzen stellen is belangrijk. Wanneer je merkt dat je jezelf in een situatie bevindt waarin je je niet authentiek voelt, neem dan de ruimte om even te voelen. Wat gebeurt er nu? Wat is mijn grens? Grenzen stellen is in eerste instantie een innerlijk proces. Je erkent eerst voor jezelf dat je een grens voelt. Grenzen stellen kan voor een zenuwstelsel in overleving voelen als levensbedreigend. Als je gewend bent je authentieke zelf op te geven voor de relatie, kan je bij het stellen van grenzen veel schuldgevoel ervaren. Weet dan dat je op de goede weg zit. Door je grenzen steeds duidelijker te voelen en te communiceren, versterk je je vermogen om trouw te blijven aan jezelf. Het stellen van grenzen versterkt je zelfrespect.
7. Gebruik zelfcompassie in moeilijke momenten
Wanneer je merkt dat je terugvalt in oude patronen of niet kunt blijven bij jezelf, is het belangrijk om niet in zelfkritiek te vervallen. In plaats van jezelf te veroordelen voor het kiezen van wat ‘veilig’ voelt, kun je met compassie naar jezelf kijken en erkennen dat je zenuwstelsel gewoon zijn oude strategieën volgt. ‘Dit is wat ik ken, maar ik leer het anders te doen.’ Zelfcompassie stelt je in staat om mild voor jezelf te zijn, zelfs wanneer je niet de gewenste keuzes hebt gemaakt. In plaats van je eigen fouten te veroordelen, geef je jezelf ruimte om opnieuw te proberen, wat essentieel is voor groei en verandering.
Conclusie:
Bij jezelf blijven in situaties waarin je zenuwstelsel geneigd is naar oude, vertrouwde patronen is een proces dat tijd en bewustzijn vereist. Het vraagt om het herkennen van oude reacties, het reguleren van je zenuwstelsel, het stellen van grenzen en het oefenen van zelfcompassie. Het leren van ongemak en het versterken van positieve, gezonde gewoonten helpt je om op de lange termijn je authenticiteit te behouden en te kiezen voor wat werkelijk goed voor je is. Het is een leerproces dat stap voor stap gaat, maar elke keuze voor jezelf bouwt een sterker fundament van zelfvertrouwen en respect.
Wil je hier dieper mee aan de slag?
Voel je dat je hier dieper mee aan de slag wil? Dan ben je van harte welkom voor een vrijblijvende kennismaking. Samen onderzoeken we wat jij nodig hebt om meer in contact te komen met jezelf en vanuit jouw kracht en eigenheid te leven. Meld je hier aan.