Bij trauma denken we vaak aan de acute, ernstige gebeurtenissen. Maar er zijn ook meer verborgen vormen van trauma. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat je op materieel vlak niets tekort kwam maar dat je ouders niet in staat waren zich op jouw emotionele behoeften af te stemmen. Je had misschien een broer of zus die om aandacht vroeg, een zieke ouder of gescheiden ouders. Heel vaak zijn ouders niet in staat om in emotionele opzichten voor je te zorgen als ze zich niet bewust zijn van hun eigen traumatisering. Zo konden ze door eigen opgelopen tekorten, jou niet geven wat je nodig had. Dat heeft gevolgen voor jouw ontwikkeling en daar gaat dit artikel over.
Co-regulatie
Diverse onderzoeken hebben uitgewezen dat co-regulatie tussen ouder en kind van groot belang is voor de ontwikkeling van een kind. Co-regulatie betekent afstemming en veiligheid in een nieuwe, spannende situatie waardoor een kind via de ouder kan reguleren. Als een kind de wereld om hem/ haar heen gaat ontdekken, beweegt het tussen angst en nieuwsgierigheid. Als een kind dan terug kan keren naar een veilige ouder, reguleert het de angst via de veilige ouder. Is deze veilige relatie er niet om wat voor reden dan ook, dan leert een kind niet hoe het zichzelf kan reguleren.
Het ontstaan van ontwikkelingstrauma
Ontwikkelingstrauma ontstaat daar waar veilige afstemming ontbreekt. De veilige afstemming is in de baarmoeder al enorm van belang. Als de afstemming ontbreekt, belemmert dat de mogelijkheid om de wereld vanuit een veilige basis te ontdekken. Dit heeft grote gevolgen voor het zelfbeeld en je vermogen om je te verbinden en gezonde relaties aan te gaan. Zo kan ontwikkelingstrauma ontstaan bij kinderen van goed bedoelende ouders die het kind door eigen trauma niet kunnen zien zoals het werkelijk is. Een kind kan niet anders dan aapassen en de eigen authenticiteit opgeven omwille van de binding met de ouder. Een kind is nog niet in staat om te zien dat het om tekortkomingen van de ouder gaat. Het gemis aan verbinding wordt ervaren alsof er iets mis met het kind is.
“Trauma is ook wat je niet hebt meegekregen, maar waar je wel behoefte aan had.”
Signaal 1: Je mist iets, maar weet niet goed wat
Omdat jouw thuissituatie voor jou normaal was vroeger, weet je niet goed wat je mist. Misschien speelde je vroeger bij een vriendje of vriendinnetje thuis en zag je dat het daar heel anders ging. Maar over het algemeen moest jij je waarschijnlijk aanpassen aan je eigen situatie. Het overlevingsmechanisme achter deze aanpassing is zo sterk, dat het vaak lastig is om het als volwassene anders te gaan doen. Je herhaalt immers wat je kent. Wat je niet hebt meekregen, zal je opnieuw moeten leren. Het goede nieuws is dat we als mens ontzettend flexibel en veerkrachtig zijn. Het maakt niet uit hoe oud je bent, je kunt altijd in veiligheid leren hoe je de verbinding met jezelf kunt herstellen en van daaruit gezondere relaties aan te gaan. Meestal gaat het om patronen afleren. Patronen die jou in het verleden veiligheid hebben gegeven, maar nu niet meer nodig zijn. Onder die patronen zit pijn om wat er niet voor jou beschikbaar was. Door deze pijn te voelen, kan het uit je systeem gaan.
Signaal 2: Je voelt je niet veilig in je lichaam
Als co-regulatie er met de ouders niet of weinig is, ontstaat er een spanning in het lichaam. Het kind leert niet hoe het zichzelf op veilige wijze kan reguleren. Hierdoor leeft het kind met een basisverkramping in het lichaam. Op de langere termijn kan dit tot allerlei klachten leiden. Als jij merkt dat je lichaam vaak gespannen is zonder duidelijke oorzaak, kan dit van toepassing zijn op jou. Het belangrijkste element van je veilig voelen in je lichaam, is dat je durft te gaan voelen. Hierbij helpen lichaamsgerichte oefening die een gevoel van veiligheid en ontspanning kunnen geven. Ook is het van belang professionele hulp te zoeken als je langdurig onder stress staat of hebt gestaan. Wat je zelf al kunt doen om een veilige relatie met je lichaam op te bouwen is bijvoorbeeld: dagelijkse incheckmomenten waarin je de aandacht naar je lichaam verplaatst, meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen, dansen, wandelen, sporten. Als je van sporten houdt, luister dan goed naar je lichaam en neem tijd te herstellen. Lees ook: 8 sleutels voor heling.
Signaal 3: Je ervaart vaak gevoelens van schaamte en schuld
Omdat het rationele brein nog niet ten volle is ontwikkeld bij een jong kind, kun je niet precies begrijpen wat er bij je ouders speelt, waardoor ze niet kunnen geven wat jij nodig hebt. Daarnaast ben je als kind afhankelijk van je ouders. Het besef dat je ouders niet in staat zijn om voor jouw behoeften te zorgen is rampzalig. Je kunt niet anders dan de imprint ontwikkelen dat het aan jou ligt. Je gaat uit overleving je best doen te voldoen en hebt het gevoel dat er iets mis met je is als dit niet lukt. Hieruit ontstaan schuld- en schaamtegevoelens.
Signaal 4: Verlatingsangst en bindingsangst
Een van de meest ingrijpende gevolgen van ontwikkelingstrauma is dat het moeilijk is om je op een veilige manier te verbinden met anderen. Je niet veilig kunnen hechten in je eerste levensjaren, zorgt ervoor dat contact met anderen op latere leeftijd, een overlevingsangst kan triggeren. Je kunt dan twee dingen doen: of je vastklampen aan de ander óf ervoor zorgen dat de ander niet te dichtbij komt. Mensen met verlatingsangst en bindingsangst komen vaak samen in een relatie terecht waarin er geen echte intimiteit mogelijk is. Onder verlatingsangst en bindingsangst zitten kindwonden. Het is belangrijk om daar contact mee te maken zodat je deze wonden kunt helen. Zo kun je alsnog een veilige basis verwerven voor jezelf van waaruit echte verbinding mogelijk is.
Signaal 5: Je hebt moeite om op je intuïtie te vertrouwen.
Als voelen te overweldigend is, verbreek je het contact met je lichaam. Dat is de enige manier om pijnlijke, overweldigende situaties het hoofd te bieden. Als vechten of vluchten niet helpt, raakt het zenuwstelsel in een bevriesstand gevangen. Dat betekent o.a. dissociatie: je bent er wel maar een deel van jou is er ook niet. Je leeft voornamelijk vanuit je hoofd. Om je intuïtie te kunnen vertrouwen, moet er een verbinding met het hoofd, hart en de buik zijn. Als je vanuit overleving, voornamelijk vanuit je hoofd leeft, is deze verbinding er niet. Het nare hiervan is dat je hierdoor in soortgelijke situaties als vroeger kunt belanden. Zonder de steun van jouw intuïtie is het namelijk heel moeilijk om situaties goed in te schatten en naar je intuïtie te luisteren en te handelen. Hierdoor trek je situaties aan die op een bepaalde manier vertrouwd voor je voelen. Het is belangrijk dat je het verschil tussen intuïtie en een herhaling van het verleden gaat leren kennen. Dat kan als je het oorspronkelijke gevoel gaat doorvoelen en verwerken en daardoor het contact met jezelf herstelt.
Signaal 6: Je hebt moeite met het reguleren van emoties.
Op het moment dat emoties te overweldigend zijn en we niet in staat zijn ze te verwerken, zet de energie zich vast in ons lichaam. Het lichaam slaat het op voor later, als er veiligheid is om alsnog de emotie te verwerken. Als je onveilig bent opgegroeid, komt deze veiligheid er (bijna) nooit. Later geeft je lichaam via emotionele triggers aan dat het nog iets te verwerken heeft. Dus iedere keer dat jij in een situatie zit, die jouw lichaam doet denken aan de oorspronkelijke situatie, dan wordt de lading ervan geactiveerd. Hoe meer je met onverwerkte emoties rondloopt, hoe vaker dit gebeurt.
Signaal 7: Je vindt het moeilijk om hulp te vragen
Als je geen veilige ouder(s) had toen je opgroeide, heb je niet geleerd dat je op anderen kunt rekenen. Veel mensen met ontwikkelingstrauma hebben daarom de overtuiging: ‘Ik doe het wel alleen.’ Een hele terechte overtuiging gezien het feit dat je vroeger op jezelf was aangewezen. Als je volwassen bent, komt hier misschien een valse trots bij kijken. Je voelt je er goed over dat jij je wel redt in deze wereld. En hoewel zelfstandigheid een mooie eigenschap is, kan valse trots ertoe leiden dat je je behoefte aan steun onbewust saboteert. Want ook al kun je het alleen, nu hoeft het niet meer. En als je hulp vraagt, doe je het ook zelf: jij kiest aan wie je hulp vraagt en waarmee je hulp vraagt. Het vragen van hulp kan veel angst oproepen. Daarom is het belangrijk in kleine stapjes te oefenen. Vraag eerst eens iets kleins aan iemand en leer het te ontvangen. Positieve ervaringen op dit gebied kunnen je helpen groeien.
Signaal 8: Je staat niet in contact met je behoeften
Als je opgroeit in een onveilige situatie, dan was er geen ruimte voor jouw behoeften. Je moest je aanpassen aan het gezinssysteem. Hierdoor heb je niet geleerd je behoeften te voelen en ernaar te handelen. Dat betekent dat het moeilijk voor je is om een leven te leiden dat past bij jou. Waarschijnlijk ben je je vooral gaan richten op de behoeften van anderen en weet je niet zo goed wat jouw eigen behoeften zijn. Dat vertaalt zich vaak in een gevoel van leegte. Vanuit deze leegte kan het zijn dat je onbewust anderen verantwoordelijk maakt voor jouw behoeften. Dat komt omdat je onbewust nog steeds naar vervulling van behoeften, buiten jou zoekt. Het is belangrijk om jezelf erkenning te geven voor het feit dat je als kind de liefdevolle erkenning en verzorging van je ouders nodig had en die niet kreeg en hierom te rouwen. Van daaruit kun je de verantwoordelijkheid gaan nemen voor je eigen leven. In dit artikel beschrijf ik hoe je meer vanuit eigen behoeften en verlangens kunt gaan leven.
Herken jij jezelf in dit artikel en zou je hulp willen of heb je vragen? Je bent welkom. Laat hier een berichtje achter.